29.03.24
 
  • Francais
  • Greek
  • Deutsch
  • English
ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

 

ντοκιμαντέρ, 16μμ, έγχρωμο, 66' - 2003

συν-σκηνοθεσία με την Ηρώ Σιαφλιάκη

συμμετοχή: Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, Fipa, Istanbul, La Rochelle, Haifa, Montpellier...

 

 

Rebetiko_poster.jpg

 

περιλήψη


Οι Δρόμοι του Ρεμπέτικου δεν είναι μια ταινία πάνω στο ρεμπέτικο. Οι εικόνες προσπαθούν να αντηχήσουν την λιτότητα, την ελευθερία του αυτοσχεδιασμού και τη δύναμη αυτής της μουσικής κι η κινηματογραφική έκφραση να γίνει πέρασμα ώστε το ρεμπέτικο να μιλήσει για τον εαυτό του. Αυτό που μας ενδιέφερε είναι η παρακολούθηση της παράλληλης διαδρομής μιας λαικής έκφρασης με την σύγχρονή της Ιστορία κι επίσης ότι απ΄αυτή τη μουσική μένει ζωντανό σήμερα.
Κινηματογραφήσαμε λοιπόν στους τόπους που συνδέονται - άλλοτε με την καθημερινή ζωή, τώρα με το μύθο - του ρεμπέτικου (λιμάνια, μικρές ταβέρνες, φυλακή). Αυτό που συναντήσαμε είναι η αγάπη των ανθρώπων που εμπνέονται απ΄αυτή τη μουσική και τους δρόμους της.



Σημείωμα των σκηνοθετών


Από την άφιξη των προσφύγων από τη Μικρασία το 1922 και την εγκατάστασή τους στα προάστεια των μεγάλων πόλεων, το ρεμπέτικο βγήκε από τους τεκέδες και τις φυλακές, διεύρυνε το κοινό του, για να συνοδεύσει με τον τρόπο του την ιστορία της Ελλάδας. Εναν βασικό άξονα στη δομή της ταινίας Δρόμοι του Ρεμπέτικου αποτελεί η απάντηση αυτής της μουσικής, ως λαική έκφραση μιας κοινότητας, στις ιστορικές εξελίξεις του πρώτου μισού του 20ου αιώνα.

Η ταινία δεν έχει τη φιλοδοξία να είναι ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ μα να ψάξει τα ίχνη του στο παρόν, ακόμα κι αν αυτά το φωτίζουν ως κατάσταση μύθου της καθημερινής ζωής. Θέλει να επικεντρωθεί στην ίδια τη μουσική και αρθρώνεται με βάση την πορεία κατά την οποία οι αρχικοί αυτοσχεδιασμοί αυτοδίδακτων μουσικών, σταθεροποιούν τη μορφή τους και την εξελίσσουν. Η απλότητα του ρεμπέτικου διατηρεί, στις σημαντικότερες εκφάνσεις του, μια δύναμη ικανή να φανερώνει ως σήμερα ένα μεγάλο δυναμικό ελευθερίας τόσο ως προς τη δημιουγικότητα της παραγωγής του, στο χρόνο που αυτή συνέβει, όσο και στη σχέση που επιτρέπει στους σημερινούς νέους που ασχολούνται μ΄αυτή, συχνά ερασιτεχνικά.
Είναι φορές που ανάμεσα στους ερμηνευτές, τη μουσική και το κοινό τους υπάρχει και τώρα κάτι άπο τη μέθεξη την αλλοτινή, όταν η ενότητα της μουσικής με τις συνθήκες ζωής στις οποίες ανταποκρινόταν ήταν προφανής.

Μένει στην ταινία να καθρεφτίσει τα νήματα που δένουν το ρεμπέτικο με τη ζωή μας, όταν ο λόγος ή η επιθυμία μας γίνεται τραγούδι, τότε και τώρα.

 

 

 

Rebetiko_photomontage.jpg

 

 


ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ MONTPELLIER / SACEM

ερωτήσεις του Olivier Bernard

α. Το ρεμπέτικο φαίνεται να είναι η κατ'εξοχήν ελληνική λαική μουσική. Ο θρύλος του θυμίζει πως γεννήθηκε στα καταγώγια των σημαντικότερων πόλεων, βασικά στον Πειραιά, στην αρχή του 20ου αιώνα. Η διάδοσή του στον ελληνικό χώρο και η μεταμόρφωσή του εξηγούνται από την Μικρασιατική Καταστροφή του '22, την απέλαση ενάμιση εκατομμυρίου Ελλήνων από τη Μικρά Ασία. Μπορούμε να εκτιμήσουμε την επίδραση των ρεμπετών της εποχής στο αστικό κοινό; Γιατί αυτή η λαική μουσική, παράνομη εξαιτίας κάποιων στοιχείων της, ακούγεται μαζικά;

- Η Ελλάδα εκείνη την εποχή ήταν φτωχή, σκληρά δοκιμασμένη από τις αναταραχές της Ιστορίας και τις κοινωνικές προ-βιομηχανικές ανακατατάξεις. Και το ρεμπέτικο λέει με απλές λέξεις τη ζωή απλών ανθρώπων: τις χαρές και λύπες του έρωτα, τη σκληρότητα της δουλειάς, τα ναρκωτικά και τη φυλακή, την εξορία. Αυτό εξηγεί την τεράστια επιτυχία του. Η οποία δεν ήρθε αμέσως. Μόνο με την διάδοση των δίσκων 78 στροφών, στα χρόνια του '30, το ρεμπέτικο βγαίνει απ'την "παρανομία" κι αγγίζει πραγματικά πλατιά στρώματα αστικού πληθυσμού.

β. Εξαιτίας της ειρωνικής και χωρίς ταμπού θεματικής του, το ρεμπέτικο είναι μια μουσική αναπάντεχα ανατρεπτική. Η λογοκρισία του Μεταξά, η ναζιστική κατοχή, η περίοδος του εμφύλιου πολέμου, η δικτατορία δεν μπορεσαν να το εξαλείψουν. Πώς εξηγείται αυτή η ικανότητα του να επιβιώνει;

- Η μακροβιότητα του ρεμπέτικου εξηγείται αν λάβουμε υπόψη μας ότι μπόρεσε να είναι για μισό αιώνα ο καθρέφτης της εμπειρίας ενός λαού στην καθημερινότητά του. Μα αν κάποια τραγούδια έχουν μια τάση ανατρεπτική, το ρεμπέτικο συνολικά δεν είχε πολιτικές ή κοινωνικές διεκδικήσεις. Ετσι, μιλά για την ανθρώπινη εμπειρία της εξορίας και οι άνθρωποι αναγνωρίζουνσ'αυτό τη ζωή τους κατά την καταστροφή του 1922 ή στα σημαντικά μεταναστευτικά κύματα που αφαίμαξαν τη χώρα στα χρόνια του '20 κι ως τη δεκαετία του '60. ΄Η το ρεμπέτικο μεταδίδει μέσα απ'τη "Συννεφιασμένη Κυριακή", αν πάρουμε το γνωστότερο παράδειγμα,τη θλίψη της ναζιστικής κατοχής, χωρίς βέβαια να την κατονομάζει. Δεν υπάρχει επίσης σχεδόν κανένα τραγούδι που να αναφέρεται άμεσα στον Εμφύλιο. Τα τρία τέταρτα των ρεμπέτικων τραγουδιών έχουν θέμα τον έρωτα. Οσο για τη δικτατορία, δεν πρέπει να μπερδεύουμε τα πράγματα. Δεν γράφονται πια ρεμπέτικα. Μόνο η απαγόρευση των τραγουδιών αντίστασης, καθαρά διαμαρτυρίας (όπως του Μίκη Θεοδωράκη), κάνουν το ρεππέτικο ένα καταφύγιο, μια εναλλακτική κοινωνική στάση, διάσταση που η επιτυχία του κι η αποδοχή του από τα μικροαστικά και αστικά στρώματα (φέρνοντας το ταυτόχρονα στα μέτρα τους) του είχε στερήσει ήδη από καιρό.

γ. Τί σκέφτεστε για σημερινή του νέα άνθιση;

- Δεν υπάρχει νέα άνθιση. Οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε το ρεμπέτικο πέρασαν οριστικά. Δεν συνθέτουν ρεμπέτικα ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60. Υπάρχει, αντίθετα, μια τάση επιστροφής στις πηγές. Πολλοί νέοι δεν ικανοποιούνται από τις προκατασκευασμένες μουσικές που είναι στη μόδα σήμερα. Ψάχνουν κάτι αυθεντικότερο και στρέφονται φυσικά προς το ρεμπέτικο.


 

rebetiko_02.jpg

 

με τους  
  Μιχάλης Γενίτσαρης, Τάκης Μπίνης,
Κώστας Τσανάκος, Στέλιος Βαμβακάρης,
Σώτος Ζαχαριάδης
     
σενάριο, σκηνοθεσία  
  Τίμων Κουλμάσης, Ηρώ Σιαφλιάκη
φωτογραφία  
  Boris Breckoff
ήχος  
  Μαρίνος Αθανασόπουλος
μοντάζ  
  Aurique Delannoy
διεύθυνση παραγωγής   
  Μπονίτα Παπαστάθη
εκτέλεση παραγωγής  
  Γιάννης Λεοντάρης
παραγωγός  
  Daniel Toscan du Plantier, Miriana Bojic-Walter
παραγωγή  
  ZETA PRODUCTIONS
ARTE, ERT, NMO, SBS TV Australia,
CNC, PROCIREP, AIA FILMS 
     
     

 

 
< Προηγ.   Επόμ. >
Design by Video de Poche